Senarai calon daripada parti yang bertanding dalam pilihan raya negeri (PRN) Sabah hampir muktamad dengan hari penamaan calon Sabtu ini.
PRN ini berlangsung dengan latar belakang skandal rasuah besar-besaran yang melibatkan mereka yang berada dalam pentadbiran semasa dan ahli perniagaan Albert Tei.
Semakan Malaysiakini mendapati ramai daripada mereka yang dikaitkan akan bertanding lagi, manakala sebahagiannya telah digugurkan.
Namun, senarai itu belum muktamad kerana GRS dan Star masih mempunyai calon yang belum dinamakan.
Ahli politik – yang telah menafikan sebarang salah laku – adalah seperti berikut:
Nama ketua menteri sementara dan pengerusi GRS ini disebut oleh beberapa Adun lain yang dirakam secara rahsia berbual dengan Tei, ketika mereka didakwa membincangkan rasuah yang diterima daripada ahli perniagaan itu sebagai pertukaran untuk sokongan mendapatkan lesen penerokaan mineral.
Antara mereka ialah penyandang Adun Tanjung Keramat dan timbalan ketua menteri sementara III Sabah, Shahelmey Yahya, yang memberi gambaran bahawa Hajiji menyedari jumlah sogokan yang diterima oleh setiap wakil rakyat di bawahnya, manakala Adun Sindumin, Yusof Yacob mendakwa bahawa Hajiji telah bersetuju dengan perjanjian antara Tei dan Yusof.
SPRM telah membebaskan Hajiji daripada sebarang salah laku.
Jeffrey ialah presiden Star dan timbalan ketua menteri sementara I negeri.
Tei mendakwa bahawa Jeffrey menerima bayaran terbesar daripadanya berkaitan dengan skandal perlombongan itu, iaitu sebanyak RM1.78 juta.
Ahli perniagaan itu juga mendakwa bahawa Jeffrey telah menjamin permohonan lesen perlombongan pasir di Pulau Balambangan di Sabah, yang merupakan usaha sama dengan Yayasan Sabah.
Joachim ialah pemangku presiden Parti Bersatu Sabah (PBS) dan timbalan ketua menteri sementara II Sabah.
Menurut Tei, Joachim didakwa menerima antara RM500,000 dan RM600,000 daripadanya berkaitan dengan skandal perlombongan.
Namun, ahli politik itu mendakwa bahawa wang yang disalurkan oleh Tei adalah derma politik untuk PBS dan bukan rasuah.
Tei juga mendakwa Joachim terlibat dalam skandal lain, mendakwa menteri perumahan dan kerajaan tempatan negeri itu cuba memonopoli industri besi buruk Sabah.
Menteri kewangan negeri sementara itu didakwa menerima RM300,000 sebagai sebahagian daripada sogokan yang dijanjikan kerana menyokong syarikat Tei.
Jumlah keseluruhan yang didakwa dijanjikan kepada Masidi adalah RM3 juta.
Arifin, yang merupakan menantu gabenor Sabah, Musa Aman, didakwa menerima sehingga RM500,000 daripada Tei.
Dia juga merupakan menteri sains, teknologi dan inovasi sementara.
Menteri belia dan sukan negeri sementara itu dikaitkan dalam video yang mana dia didakwa menerima RM530,000 daripada Tei.
Ellron dahulunya bersama Star sebagai salah seorang timbalan presiden parti itu, tetapi memutuskan untuk menyokong GRS selepas Star keluar daripada gabungan parti kerajaan bulan lalu.
Rubin tidak dituduh menerima rasuah daripada Tei.
Namun, dalam satu klip video, pemimpin Parti Gagasan Rakyat Sabah (Gagasan Rakyat) itu didakwa telah meminta Tei untuk mencadangkan harga bagi mengambil alih lesen perlombongan arang batu daripada sebuah syarikat yang berdaftar dengan anak-anak Rubin.
Rubin didakwa telah mendapat lesen itu daripada Hajiji, yang memberikannya “satu” apabila dia meminta “dua” tetapi tetap “bersyukur”.
Apabila Tei mencadangkan pembayaran sebanyak RM3 juta, ahli politik veteran itu dilaporkan menjawab: RM3 juta? RM3 juta? Itu saja? Buang masa saya.”
Arsad didakwa telah menerima sejumlah RM360,000 sebagai pertukaran untuk sokongannya kepada syarikat Tei untuk mendapatkan lesen penerokaan perlombongan di Sabah.
Jumlah ini dikatakan sebahagian daripada rasuah RM1 juta yang didakwa dijanjikan kepada Arsad.
Tei mendakwa bahawa Masiung, yang merupakan pengerusi lembaga pembangunan perumahan dan bandar Sabah, terikat dengan pembayaran RM400,000 berkaitan dengan usahanya untuk mendapatkan lesen penerokaan mineral daripada kerajaan Sabah.
Tiada dalam senarai calon
Senarai calon GRS dan Star setakat ini juga menunjukkan bahawa lima penyandang Adun lain yang dikaitkan dengan skandal rasuah itu mungkin tidak mempertahankan kerusi mereka.
Mereka ialah Timbalan Presiden PBS Jahid Jahim (Tamparuli), Yusof Yacob (Sindumin), Shahelmey (Tanjung Keramat), Andi Muhammad Suryady Bandy (Tanjung Batu), dan Robert Tawik (Bingkor).
Shahelmey dan Andi, seorang pembantu menteri negeri, sebelum ini diramalkan akan mempertahankan kerusi mereka di bawah GRS selepas digantung daripada Umno tahun lepas kerana mengingkari arahan parti semasa “Langkah Kinabalu” 2023.
Namun, memandangkan mereka telah memenangi kerusi Parlimen atas tiket BN, bertanding di bawah GRS dalam pilihan raya negeri boleh dianggap melanggar undang-undang antilompat parti dan mengakibatkan mereka kehilangan status sebagai ahli parlimen.
Shahelmey dilaporkan mengesahkan bahawa dia tidak akan menyertai PRN untuk kekal sebagai Ahli Parlimen Putatan, dan sebaliknya akan menyokong abangnya Shah Alfie yang bertanding di kerusi Tanjung Keramat atas tiket GRS.
Andi dan Yusoff adalah satu-satunya yang telah didakwa berhubung skandal rasuah setakat ini.
