Pemimpin Sabah digesa oleh gabungan pertubuhan masyarakat sivil (CSO) dan parti politik supaya memperkenalkan kuota untuk ahli parlimen wanita pada pilihan raya negeri akan datang.
Dalam satu kenyataan bersama yang diketuai oleh kumpulan kesaksamaan jantina, Projek Sama, kumpulan itu menyeru Ketua Menteri Hajiji Noor, Presiden Warisan Shafie Apdal, dan Pengerusi BN Sabah Bung Mokhtar Radin untuk berjanji dalam manifesto mereka untuk mengkhususkan enam kerusi lantikan diisi oleh wanita sahaja.
“Kami menyeru semua parti politik untuk mencalonkan sekurang-kurangnya 30% calon wanita pada Pilihan Raya Umum Ke-16 (PRU16) dan pilihan raya negeri.
“Kami juga menggesa kerajaan Madani untuk menggubal Akta Pembiayaan Politik dengan pembiayaan awam untuk parti politik yang sebahagiannya terikat dengan bilangan ahli parlimen wanita,” kata kumpulan itu hari ini.
Kumpulan itu seterusnya menggesa pindaan kepada perlembagaan persekutuan untuk membenarkan pengundian perwakilan berkadar senarai tertutup (CLPR) di peringkat negeri diperkenalkan bersama sistem pilihan raya first-past-the-post (FPTP, pemenang undi terbanyak) sedia ada.
Kaedah campuran ini, sama seperti Thailand dan Taiwan, jelas mereka, dengan mudah membolehkan penciptaan 30 peratus kuota perwakilan wanita dalam sistem FPTP yang kini menghalang calon wanita yang berwibawa daripada dipilih.
Di peringkat persekutuan, kumpulan itu menyeru Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Undang-undang dan Reformasi Institusi) Azalina Othman Said, Menteri Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat Nancy Shukri, dan Pengerusi PSSC mengenai Pembangunan Wanita, Kanak-kanak dan Masyarakat, Yeo Bee Yin, untuk memulakan dialog di seluruh negara mengenai pindaan perlembagaan ini.
“Di peringkat negeri, kerusi lantikan sedia ada yang dibenarkan di Sabah (enam), Pahang (lima) dan Terengganu (empat) boleh ditukar dengan mudah kepada ‘Kerusi Tambahan Wanita Sahaja’ (WOAS) seperti CLPR yang diperuntukkan kepada parti berdasarkan bahagian undi mereka dalam pilihan raya FPTP biasa,” tambah mereka.
Susulan itu, kumpulan itu turut menuntut Menteri Besar Selangor Amirudin Shari menyokong pengenalan ‘Top Up Women Only Additional Seats’ (TWOAS) selepas ia pada mulanya dicadangkan oleh Ahli Exco Selangor Anfaal Shaari pada 12 Ogos lalu.
Mereka juga menggesa kerajaan negeri Terengganu dan Pahang mengkaji penukaran kerusi lantikan sedia ada kepada kerusi tambahan wanita sahaja, dan Ketua Menteri Pulau Pinang Chow Kon Yeow memulakan semula projek yang sebelum ini dibentangkan sebagai kertas putih.
Pada November 2022, Chow, bersama-sama dengan Perbadanan Pembangunan Wanita Pulau Pinang (PWDC) mencadangkan sistem TWOAS sebagai penyelesaian struktur untuk menangani kekurangan perwakilan wanita dalam badan perundangan sedia ada, disebabkan sifat tunggal sistem pilihan raya FPTP.
Menurut Projek Sama, Malaysia pada masa ini tidak kekurangan bakat wanita, tetapi pesara lelaki. Tambahan pula, kata mereka, sistem pilihan raya sedia ada menyukarkan ahli parlimen wanita untuk menggantikan penyandang lelaki.
“Esok, 15 Sept, adalah Ulang Tahun ke-30 Beijing Declaration and Platform for Action yang diterima pakai pada Persidangan Dunia Wanita Keempat PBB, yang meminta sekurang-kurangnya 30 peratus perwakilan wanita dalam semua badan pembuat keputusan termasuk badan perundangan.
“Selepas 30 tahun, mengambil kira Speaker yang tidak dipilih, timbalan speaker dan ahli yang dilantik bersama ahli yang dipilih, hanya 30 (13.45 peratus) daripada 223 ahli Dewan Rakyat dan 72 (11.56 peratus) daripada 623 Adun adalah wanita.
“Ini meletakkan Malaysia di tempat ke-152 yang menyedihkan daripada 188 negara dalam perwakilan parlimen wanita mengikut pemantauan Kesatuan Antara Parlimen setakat Julai 2025.
“Sebagai pengerusi Asean, kita begitu memalukan menduduki tempat ke-9 dalam perwakilan parlimen wanita di seluruh Asia Tenggara,” kata kumpulan itu.
Justeru, jelas mereka, angka-angka ini lebih menekankan keperluan untuk semua parti di peringkat negeri dan persekutuan memperkenalkan kerusi senarai parti dengan kuota jantina.
Kenyataan bersama itu disokong lebih 60 penandatangan bersama, termasuk daripada NGO seperti All Women’s Action Society (AWAM), Forum SIS, Tenaganita, dan parti politik seperti Muda, Parti Sosialis Malaysia, dan Parti Solidariti Tanah Airku (STAR).
